- Relatietherapie in Eindhoven
- Wanneer in relatietherapie?
- Relatietherapie in een samengesteld gezin
- Relatietherapie - relaties en autisme
- Relatietherapie bij ruzie en strijd
- Psychologische moeilijkheden in coronatijd
The Beauty and the Nerd
Autisme in een relatie
Eindhoven is dé technologiestad van Nederland en daarmee is het ook de stad met de hoogste concentratie van autisme. Dat is geen toeval. In de technologie wil men voorspellen hoe systemen werken zodat men ze kan bouwen en controleren. Het is in deze sector een vereiste systematisch te denken en dit is een manier van denken die je bij mensen met de milde vormen van autisme, zoals Asperger of PDD-NOS, vaak tegenkomt. Ze hebben de neiging om alles wat er in en om hen heen gebeurt te categoriseren in systemen die ze kunnen voorspellen en controleren zodat ze erop voorbereid zijn als er iets onverwachts gebeurt. Ze zijn vaak sterk in analytisch denken en kunnen zich vaak goed concentreren op zaken waar anderen meer moeite mee hebben maar de keerzijde is dat ze het moeilijk vinden om de ander, in dit geval hun partner, intuïtief goed aan te voelen.
Autisme is een verwarrende term, de officiële benaming 'Autisme Spectrum Stoornis' (ASS) geeft al aan dat het gaat om verschillende kenmerken die onder het containerbegrip 'autisme' gegooid worden. Er zijn veel verschillende uitingen van autisme. De diagnose kan gesteld worden na een psychiatrisch onderzoek, wat ik graag overlaat aan een gespecialiseerde instelling. De criteria voor ASS zoals ze omschreven worden door het handboek van de psychiatrie DSM 5 lees je hier. A.S.S. wordt 4x vaker gediagnosticeerd bij mannen dan bij vrouwen. Bij de hoog-functionerende populatie man-vrouw verhouding 1 op 8. Bij vrouwen manifesteert het zich vaak anders dan bij mannen.
Er is een verschil tussen de officiële diagnose autisme en het gebruik van het woord autisme in de volksmond. Autisme is een modewoord geworden en men denkt snel aan autisme. Het zou ook simpelweg een groot verschil kunnen zijn tussen de mannelijke manier van denken en communiceren en de vrouwelijke manier (Venus en Mars). Zo zijn er bijvoorbeeld mensen die beweren dat alle mannen een vorm van autisme hebben. Misschien zijn er relatief veel techneuten die een aantal kenmerken van autisme hebben of misschien is hun communicatie simpelweg het gevolg van eenzijdige analytische denken?
Ik richt mij niet op de vraag of iemand wel of niet autisme heeft maar kijk naar de kenmerken die iemand vertoond en welke invloed deze eigenschappen hebben op het functioneren van de relatie.
Vaak is in een relatie pas na verloop van tijd duidelijk dat er iets vreemds aan de hand is. In het begin van de relatie zijn de partners gecharmeerd door aspecten als de onverdeelde aandacht, de gevoeligheid, het gevoel voor rechtvaardigheid en betrouwbaarheid maar als op den duur blijkt dat alles volgens vaste regels moet kun je je teleurgesteld gaan voelen. Zeker als je merkt dat je partner ook nog moeite heeft met gevoelens uiten, dwangmatig gedrag heeft gericht op zekerheid en veiligheid, helemaal opgaat in werk of hobby, weinig spontaniteit toont, inflexibel is en compleet onthand is bij veranderende situaties. Veel van deze mensen hebben moeilijkheden om zich op twee zaken tegelijkertijd te richten. In de verliefdheidsfase is de aandacht natuurlijk helemaal gericht op de nieuwe liefde maar als er weer aandacht besteed moet worden aan andere zaken zoals werk, studie of familie, is het moeilijk om zich nog te blijven richten op de partner, vooral als ze ook nog eens moeilijkheden hebben met keuzes maken. Conflicten ontstaan dan vaak uit wederzijds onbegrip. Bijvoorbeeld: Als je partner tactloos en met weinig invoelend vermogen reageert en je deze reactie interpreteert als een persoonlijke afwijzing en dan is de verwarring compleet.
Mensen met ASS kunnen zich vaak moeilijk voorstellen dat de partner de wereld om zich heen op een fundamenteel andere manier beleeft en verwachtingen heeft die anders zijn dat zijn eigen verwachtingen. Hierdoor ontstaat frictie, verwarring en onbegrip die er voor zorgt dat verwachtingen die beide partners naar elkaar hebben niet gerealiseerd kunnen worden. In de relatietherapie zoeken we samen, op een coachende manier, naar een optimale manier met elkaar om kunnen gaan. De therapie verloopt in eerste instantie niet veel anders dan bij andere relatietherapie. Het is belangrijk dat de beiden partners bewust worden van het feit dat de storende kenmerken een grote rol spelen in de problemen tussen hen. Vervolgens zal er veel aandacht worden besteed aan hoe er een andere houding naar de partners kan en moet worden aangenomen. Degene met de autistische kenmerken krijgt dan vaak specifieke instructies om het gedrag te wijzigen.
Als je partner inderdaad een vorm van autisme heeft is het belangrijk om je te realiseren dat bepaalde dingen niet te veranderen zijn. De partner zal dan nooit echt invoelend zijn, zal nooit gemakkelijk met veranderingen om kunnen gaan en zal je regelmatig verkeerd begrijpen. Als je verder wil gaan met deze relatie heb je geen andere keus dan dit te accepteren. Acceptatie geeft innerlijke rust. Het is wel mogelijk om gedrag te veranderen maar dan is het wel belangrijk zorgvuldig en gedetailleerd te omschrijven wat je verwacht van je partner. Dit is een traag proces wat veel tijd kost en waar je veel geduld voor moet opbrengen.
Meestal is het echter zo dat er bij een van de partners alleen maar een aantal aspecten van autisme aanwezig zijn. In die gevallen is het echter heel goed mogelijk dat je door geduldig naar elkaar te kijken en te luisteren, elkaar meer aan gaat voelen, meer begrip krijgt voor elkaar en de verschillen tussen elkaar leert te waarderen.
Autismespectrumstoornis DSM 5 criteria
- Blijvende tekorten in sociale communicatie en interactie, zoals blijkt uit:
- tekorten in sociaal-emotionele wederkerigheid
- tekorten in het voor sociale omgang gebruikelijke non-verbale communicatieve gedrag
- tekorten in aangaan, onderhouden en begrijpen van relaties
- Beperkte zich herhalende gedragspatronen, beperkte interesses en activiteiten, zoals blijkt uit:
- tekorten in sociaal-emotionele wederkerigheid
- tekorten in het voor sociale omgang gebruikelijke non-verbale communicatieve gedrag
- tekorten in aangaan, onderhouden en begrijpen van relaties
- De verschijnselen zijn aanwezig vanaf de vroegste kindertijd (maar worden soms pas later onderkend).
- De verschijnselen veroorzaken klinisch significante lijdensdruk of beperkingen in het sociale of beroepsmatige functioneren of in het functioneren op andere belangrijke levensgebieden.
- De stoornissen kunnen niet beter verklaard worden door een verstandelijke beperking of globale ontwikkelingsachterstand en de sociale communicatie moet minder zijn dan past bij het cognitieve niveau.
Ernst
- — niveau 1 — ondersteuning vereist
Zonder ondersteuning zijn tekorten in sociale communicatie merkbaar, leidt gebrek aan flexibiliteit tot problemen in verschillende levenssituaties en wordt onafhankelijk functioneren belemmerd door gebrekkige organisatie en planning. - — niveau 2 — wezenlijke ondersteuning vereist
De problemen zijn voor iedereen overduidelijk en zonder ondersteuning komt betrokkene in nood. - — niveau 3 — zeer wezenlijke ondersteuning vereist
Ernstige tekorten in verbale en non-verbale sociale communicatieve vaardigheden veroorzaken ernstige stoornissen in het functioneren: zeer beperkt aangaan van sociale interacties en minimale respons op door anderen uitgelokt contact. Hierbij moet men denken aan iemand met heel weinig begrijpelijke spraak.
Vrouwen met autisme
Autisme komt bij vrouwen minder voor en is vaak lastiger te herkennen. Vrouwen met ASS zijn vaak veel prikkelgevoeliger maar er is bij hen minder sprake van beperkte interesses en vreemde fascinaties dan bij mannen met ASS. De vrouwen compenseren hun tekorten in de sociale communicatie door imitatie van het wenselijk gedrag. De diagnose wordt bovendien extra bemoeilijkt omdat de aandacht soms wordt afgeleid door de manifeste bijkomende klachten zoals: eetstoornissen, depressies, borderline, seksuele stoornissen, OCS, ADHD enz.
